Stichwort Karma

Stichwort Karma

Rudolf Steiner

Herausgegeben und zusammengestellt von Hans Stauffer

Als ik een boek met verzamelde fragmenten of citaten in een boekhandel zie liggen, loop ik er meestal aan voorbij. Maar aan dit boekje bleef mijn oog haken en voordat ik het wist had ik het ook in de hand.
Een dun, klein blauw boek, waarin de samensteller Hans Stauffer, rond bepaalde levensthema’s  teksten bij elkaar heeft  gezocht uit de vele boeken van Rudolf Steiner. Misschien is het wel de bescheiden omvang die mij ertoe bewoog om het te gaan lezen. 

Karma, een onderwerp dat voor Steiner een centraal thema is, is niet direct iets dat licht verteerbaar is. De rij paarse (Duitse) of rode (Nederlandse) boeken waarin de karmavoordrachten uitgegeven zijn,  kijken mij vaak ‘streng‘ aan; woordloos stellen ze je de vraag: ‘en wanneer komen we nu eens allemaal aan bod?’  Ze hebben gelijk, vaak lees ik er hap snap in, omdat een bepaald proces nou net daarin beschreven staat.

Maar nu dit bescheiden boekje: het belooft heel wat, het eerste hoofdstuk gaat over het wezenlijke van karma. Daarna volgen fragmenten over karma in relatie met het leven na de dood, vrijheid, toeval, erfelijkheid, Boeddhisme & Christendom, het persoonlijk leven, familie of gemeenschap, met de wereld en catastrofes.
De fragmenten zijn kort en goed samengesteld, het onderwerp staat steeds boven het stukje tekst vermeld en achterin staan de voordrachten genoemd waar ze uit gehaald zijn.
Voor de tekst is een prettige letter gebruikt, misschien voor de wat oudere lezer aan de kleine kant.
Het laatste hoofdstuk gaat over karma-oefeningen. Je kunt, door ze te doen en dat een tijd vol te houden onderscheidingsvermogen ontwikkelen ten aanzien van de dagelijkse gebeurtenissen. Want  waarom kom je in bepaalde situaties terecht of vinden er gebeurtenissen plaats?
Maar het belangrijkste is dat je nu (nog) niet hoeft te weten hoe het leven karmisch in elkaar steekt. In deze tijd is de boodschap van Steiner: wees je ervan bewust dat je een burger van twee werelden bent. Na dit aardse leven ga je terug naar de geestelijke wereld om van daaruit opnieuw een volgend aardeleven op te zoeken. Als je dit echt tot je door laat dringen, kijk je anders naar de wereldgeschiedenis en naar de aarde.   Verleden, heden en toekomst het is allemaal in je aanwezig. Het laatste hoofdstuk van het boek sluit mooi aan bij het eerste hoofdstuk waarin het duidelijk wordt dat je niet voor de eerste keer leeft.

Marijke Steenbruggen

Het brein

Het brein

Rudolf Steiner

Aanhakend aan de actuele discussie over het brein is er nu ook een verzameling teksten en citaten van Rudolf Steiner vertaald door Christiaan Niewold. 

Een aantal natuurwetenschappers geloven sterk, zijn misschien wel echt overtuigd van de hypothese dat onze hersenen ‘gedachten afscheiden’.  Iedere keer als ik dit lees, vraag ik me af wanneer er een ‘deodorant’ op de markt gebracht gaat worden om dit proces tegen te gaan, want fris en oorspronkelijk klinkt het niet. Dus ben ik benieuwd naar dit boekje. 

In negen hoofdstukken worden verschillende onderwerpen, wat het brein betreft,  door middel van fragmenten uit voordrachten en geschreven teksten van Steiner toegelicht:

- hersenen & denken

- de vorming

- het wezen

- het instrument

- het brein als spiegelapparaat 

- denken als doodsproces

- de hersenen en het ik

- brein en kosmos

- het denken bevrijden van de hersenen

De hoofdstukken bestaan uit losse fragmenten die los van elkaar gelezen en begrepen kunnen worden.                                 

Voorlopig zal in de discussie voor en tegen de hypothese van ‘gedachten worden door hersenen uitgescheiden’ niet veel veranderen: je bent het er mee eens of niet. Het cruciale punt in de discussie ligt volgens mij op een ander vlak: kijk je vanuit een materialistisch of spiritueel perspectief naar de mens. Is de mens een materiele toevalstreffer met hersenen of een geestelijk wezen dat gebrúik maakt van fysieke hersenen.Die tweede hypothese is veel persoonlijker en voor natuurwetenschappers ongewoon en overbodig, zij houden het bij de eerste hypothese, de tweede vinden ze onzin want zij gaan uit van de aanname dat de natuurwetenschap onpersoonlijk en objectief is. 

Meegaan in de gedachten van andersdenkenden ligt dus niet zo eenvoudig. Dit boekje bedient wel diegenen die al denken te weten dat mensen hun brein niet zijn. Het lezen van deze fragmenten is de moeite waard en verhelderend als je de moeite neemt er echt zelf verder over na te denken. Het boekje wordt afgesloten met bronvermelding en herkomst van de fragmenten.                                                         

Een fragment uit het boek ter afsluiting:

‘Wat heeft de hersenen opgebouwd? 

 In het licht zelf zijn de scheppende krachten voor het oog aanwezig, net zoals in de wereld van het geluid de scheppende krachten van het oor aanwezig zijn, kortom, het hele lichaam, alle organen worden door de scheppende krachten van het universum gevormd. Wat heeft de hersenen opgebouwd? Als er niets na te denken viel waren er ook geen hersenen’.                                       Rudolf Steiner, fragment blz. 24.

Marijke Steenbruggen

'Goh!' Onbegrepen gedrag Bron van creativiteit

'Goh!' Onbegrepen gedrag  Bron van creativiteit

Albert de Vries en Thijs Schiphorst

Het is maar al te verleidelijk om direct te beginnen met gangbare interpretaties in de trant van ‘dit is het zoveelste boek over…’. Ja, waarover eigenlijk? 

Eén van de raadgevingen in het boek: volg iets, ook al snap je niet direct de inhoud, neem de situatie zoals die is, door ‘ja’ te zeggen. Daarbij is het een uitdaging dit niet-weten zo lang mogelijk uit te houden. Door ‘ja’ te zeggen tegen de situatie, sta je stil bij wat er is. Je neemt het in je op en benoemt, wat er is. De auteurs noemen dit ‘mediterend inkeren’. 

De volgende stap in dit proces is dat je datgene wat er is, een plek geeft en het daar houdt waar het thuis hoort: ‘passend plaatsen’. 

Na dit toegepast te hebben en ‘ondergedoken’ te zijn, wil je als derde stap in het proces, schrijven ze, voelen en ervaren dat het proces, dat beschreven staat ook klopt. De auteurs willen mensen, die samenwerken met mensen al of niet met een verstandelijke beperking en autisme, tools geven zodat je kunt omgaan met ‘moeilijk of onhandelbaar’ gedrag. Dit heet in het boek ‘onbegrepen gedrag’; je kunt gedrag dat als moeizaam of onmogelijk beleefd wordt met hun methode positief als bron van creativiteit zien. 

Heel systematisch aan de hand van drie voorbeelden onthullen de auteurs de voortgang in dit proces. 

Het eerste deel gaat over het thuisraken in en leren werken met deze methode. Je vindt er zelfs voorbeelden van hoe je het op papier(werkbladen) kunt noteren zodat het proces transparant is. 

In deel twee wordt het ‘ontdekkend samenwerken’ in een team beschreven. Dit gebeurt op dezelfde zorgvuldige manier. Ook hier veel heldere voorbeelden van hun methode van ontdekkend samenwerken. 

In deel drie is er aandacht voor ‘verbindend wekken en sturend leidinggeven’.  

 Tenslotte vind je in deel vier een aantal onderwerpen geschetst vanwaaruit zij werken zoals:  de vrije wil, het meebewegen met behoud van eigen oriëntatie, ervaringen verdichten, de intuïtieve handeling  als inspiratie voor deze methodiek. 

Is dat wat de auteurs in de titel beloven ook tevoorschijn gekomen in het boek? Veel meer dan dat, naar mijn idee! Het boek heeft ook nog eens een ‘glanzend randje’ door de mooi verzorgde en afgewogen lay-out. De inhoud is weliswaar bedoeld voor mensen die in de zorg werken. Maar na lezing zie ik het als een praktisch werkboek voor een grotere groep mensen. Wie wordt er niet dagelijks geconfronteerd met het fenomeen ‘onbegrepen gedrag’ ? Door de zienswijze en tips die Albert de Vries en Thijs van Schiphorst aanreiken, krijg je een nieuwe uitdaging om mee aan de slag te gaan. Het boek is praktisch bruikbaar in het dagelijks samenleven en samenwerken. Het is een praktisch bruikbaar boek dat hopelijk veel afnemers vindt, die, als ze uit hebben, een zucht slaken: 'goh,  wat een geluk dat dit boek verschenen is!' (goh = gelukte onverwachte handeling)

Marijke Steenbruggen                                                                                                    

De aarde zal weer vruchtbaar zijn

De aarde zal weer vruchtbaar zijn

Ellen Winkel

Met de linkerlaars aan zijn rechtervoet en de rechterlaars aan zijn linkervoet, zodat de veel te grote schuiten wat beter bleven hangen, stond hij de heg rond het huis te knippen. De motivatie om dit voor hem, de stadsmens Roel van Duijn, ongewone lichamelijke werk te blijven doen waren de inspirerende verhalen van boer Matthias Guépin. Voor Matthias waren bijvoorbeeld de aanwezigheid van kabouters een realiteit. Niet dat hij rode puntmutsjes tussen de suikerbieten zag lopen, maar hij ervoer de aanwezigheid van ondersteunende natuurkrachten, de geestelijke wezens die in verhalen en sprookjes voorkomen als kabouters, waternimfen, elfen, vuurwezens. Hij vertelde Roel dat het deze wezens waren die de planten hielpen groeien. Die beleefde realiteit in combinatie met omgeploegde aarde, groenende gewassen, regen, wind, zon, handelingen vanuit respect en in ‘samenspraak’ met het land, inspireerde Roel om, terug in de stad, een beweging van ‘kultuurkabouters’ in het leven te roepen. Dat was wat de stad op dat moment nodig had, groenkracht om in verbinding te blijven met de vruchtbare aarde!                                                                                                    

Dit is één voorbeeld van de vele verhalen en voorbeelden over hoe enthousiast en geïnspireerd mensen in de begintijd van de Biologisch Dynamische landbouw aan het werk waren. Handen uit de mouwen en ’s avonds aan tafel met elkaar voordrachten lezen. Voordrachten van Steiner waarin stond waarom, wat en hoe te doen, maar  die vooral ook de context gaven waarbinnen je aan het werk was.   

Je leest het De aarde zal weer vruchtbaar zijn als een roman, je blijft lezen, je wil de energie die voelbaar opstijgt uit alle verhalen,  niet loslaten. 

Ellen Winkel schrijft enthousiaste en levendige portretten van de mensen die pionier waren in de BD of daaromheen: Marie Tak van Poortvliet, Ehrenfried Pfeiffer, Hans Henze en Marien Steijn, Hans Wolterbeek, Klaar en Mieneke de Boer, Willy Schilthuis, Mathias &Wilfriede Guépin, Jan Schrijver, Koos Bakker. Zij stonden aan de wieg en kindertijd van het wezen Biologisch Dynamische Landbouw. 

En hoe is het nu? Stadsmensen zijn vaak georiënteerd op biologische producten. Het dynamische, dat naar de levendige wisselwerking wijst tussen kosmos, mens en aarde, blijft vaak als een bedremmeld boertje aan de kant staan. Boeren en tuinders die lid van de BD vereniging zijn, werken daar, naast belangenbehartiging, nog steeds aan inspiratie vanuit de antroposofie, aan het hoe en waarom van handelingen en het gebruik van preparaten op het bedrijf. 

Koos Bakker is een pionier op het gebied van distributie en oprichter van verdeelcentrum Gaea. Hij werkt nu samen met anderen in het bedrijf Estafette Odin, dat zich blijft ontwikkelen en vernieuwen. Via groentetassen, Estafette-winkels, cursussen over o.a gemeenschapsvorming in de Estafette Academie en gezond kapitaalbeheer, zoeken zij naar  eigentijdse vormen. 

Verstaanbare woorden vinden voor het belang van ontwikkeling en groeiprocessen is belangrijk voor het werk op het land zodat niet alleen maar het ‘nut’ aandacht krijgt. Goede vormen vinden, die gezond makend in een samenleving werken, is een andere kant. De energie die mensen daaraan ontwikkeld hebben, heeft de auteur, Ellen Winkel, fantastisch in woorden kunnen vangen, je leest het achter elkaar uit. Het lezen over idealen die zichtbaar zijn geworden, maakt je warm  en geeft je hart vleugels. 

Wat ga je doen?  Het boek kopen natuurlijk. Doen!

Marijke Steenbruggen

Even voorstellen

Als vierjarige werd ik, op zaterdagmiddag, achter op de fiets meegenomen naar de bibliotheek. Mijn zus dropte me daar bij een mevrouw die een verhaal vertelde, maar dat was alleen maar het voorspel van de pret. Daarna mocht ik in onvoorstelbaar grote kasten boeken zoeken. En dan: de zoektocht naar vier boeken die ik mocht lenen. Met warme wangen legde ik het stapeltje op de toonbank en wachtte met spanning of de stempel werd gezet, dan was de buit veilig en stopte ik ze in de tas om ze mee naar huis te nemen. 

De liefde voor boeken & lezen & plaatjes is nooit overgegaan. Vandaar dat het niet verbazingwekkend is dat die liefde ook zichtbaar is in mijn cv. Er waren jaren van werkplezier tussen boeken in de boekwinkel van de Bast in Amsterdam en De Nieuwe Boekerij in Zeist. Maar ook jaren waarin ik recensies over boeken schreef voor de tijdschriften Jonas en Motief gaven me aanleiding veel te blijven lezen en op zoek te gaan naar ‘nieuwe’ op de Frankfurter Buchmesse en de toenmalige Vers voor de Pers. En nu de vraag voor aandacht voor ‘het antroposofische boek’. Het zal af en toe ‘kreunen, steunen of genieten’ zijn, maar het is zeker de moeite waard, dacht ik, dus kijk ik nu vol verwachting en nieuwsgierig naar wat uitgevers en schrijvers op tafel leggen.

Marijke Steenbruggen

De geheimen van het licht: Lichtschilderingen

Voorbeelden van lichtschilderingen gemaakt door Wim Kops; illustraties uit zijn boek: De geheimen van het licht
Kijk ook op de website van Wim Kops waar hij iets vertelt over deze techniek.